Wszyscy dobrze znamy zaniedbane, zapomniane okolice centrów i starych miast, w których nieodnowione budynki wywołują nieprzyjemną atmosferę – po prostu straszą. Na szczęście w takich sytuacjach prędzej czy później podjęta zostaje decyzja o renowacji zabytków w okolicy. Jak to się robi?
Wszechstronni architekci
W procesie metamorfozy zapuszczonego budynku w przyjemny i lśniący nowością palce maczają konserwatorzy i architekci. Ci pierwsi podejmują decyzje urzędowe, drudzy, najczęściej tacy, którzy pochwalić się mogą również konserwatorskim doświadczeniem, zajmują się sferą badawczo-praktyczną.
Zadanie architektów jest obszerne i wcale niełatwe – od nich zależy właściwa renowacja zabytków i to czy zostanie wykonana dobrze. Muszą oni wykonać odpowiednie badania, analizy, zapoznać się z dokumentami tekstowymi i wizualnymi. Jest to jednak dopiero wierzchołek góry lodowej – na bazie zdobytej wiedzy proponują potem, jak powinien wyglądać i funkcjonować odnowiony obiekt.
Odkrywanie historii
Początkowe analizy najczęściej nie są bardzo skomplikowane, lecz wymagają wielu godzin pracy i dostępu do bardzo dużej ilości źródeł. Są jednak niezbędne – bez nich cała propozycja renowacji byłaby jedynie tworzeniem fikcji.
Datowanie budynku i jego konkretnych, zachowanych elementów pozwala na stwierdzenie, które z nich wykonano w jakich epokach. Niekiedy architekt decyduje, żeby kamienica wyglądała identycznie jak trzysta lat temu. Innym razem powraca się do jej wizerunku sprzed wojennych zniszczeń i, często opłakanych w skutkach, peerelowskich modernizacji.
Inną sprawą jest określenie tego, co zniknęło, a zniknąć nie powinno. W podobnym zadaniu pomagają wykonywane w dawnych latach fotografie, czasami pochodzące sprzed wielu wieków ryciny. Ważne są również mapy – dzięki nim wiemy, jaki zarys miał budynek, a czasem nawet poznajemy rozkład pomieszczeń.
Propozycje na przyszłość
Pod koniec architekt przechodzi do właściwego zadania – musi wykonać rzuty różnych kondygnacji, przekroje, rysunki elewacji i detali. Niezmiernie ważne jest, aby były one zgodne z tym, co udało się odkryć w toku analiz oraz spójne z podjętymi wcześniej decyzjami konserwatorskimi.
Dopiero później odbywa się renowacja zabytków w praktyce – specjaliści mogą przejść do stawiania ścian, kładzenia tynków i wykonywania niewielkich elementów składających się na finezyjną, odnowioną całość.
Artykuł powstał we współpracy z PPKZ S.A.